برای ارزیابی میزان خسارت ویروس موزائیک رگه ای گندم (Wheat streak mosaic virus) از یکی از مزراع گندم دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز که در آن رقم مرودشت کشت شده بود بطور تصادفی نمونه برداری بعمل آمد. برای اینکار کلیه گیاهان از 10 کرت یک متر مربعی از زمین خارج و در سه گروه شدیدا آلوده، کوتوله و سالم قرار داده شدند و صفات آگرونومیکی آنها اندازه گیری شد. بین بوته های سالم و آلوده از لحاظ ارتفاع و وزن پنجه و تعداد بذر در سنبله در سطح 1% و از لحاظ تعداد پنجه در بوته در سطح 5% اختلاف معنی دار وجود داشت. عملکرد هر کرت، درصد بوته ها و پنجه های آلوده، درصد وزنی بذر آلوده و عملکرد نسبی بوته و پنجه و درصد پتانسیل عملکرد محاسبه گردید. عملکرد نسبی بوته و پنجه آلوده و سالم نیز در سطح 1% با سالم اختلاف معنی دار داشت. برای محاسبه عملکرد و درصد پتانسیل عملکرد، از 20 کرت یک متر مربعی به طریق فوق نمونه برداری و اندازه گیری انجام شد. وزن هزار دانه در دو مزرعه مجاور با شرایط یکسان با آلودگی 43% و 100% با سالم مقیاسه گردید که بترتیب 18.73 و 41.04 درصد کاهش وزن داشت. مقایسه اندازه بذور آلوده و سالم که بالاک های 3.36 ، 2.83 ، 2 و یک میلی متری جدا شده بود، نشان داد که کاهش شدیدی در اندازه بذور آلوده بوجود آمده است. در آزمایش جوانه زنی بیش از 98% از بذور گندم سالم جوانه زد، در حالیکه این مقدار برای گندم آلوده حداکثر 13% بود. ارزیابی و مقایسه عملکرد کرت ها، عملکرد نسبی بوته و پنجه و درصد پتانسیل عملکرد نشان داد که درصد پتانسیل عملکرد بهتر از سایر متغیرها میزان کاهش محصول را نشان می دهد. درصد بوته های آلوده نسبت به سایر صفات و متغیرها، همبستگی بیشتری با درصد پتانسیل عملکرد داشت. لذا رگرسیون بین درصد بوته های آلوده بعنوان شاخص آلودگی و پتانسیل عملکرد با معادله(y= 101.164-0.755x(r=0.969محاسبه گردید. این معادله برای محاسبه میزان کاهش محصول برازش بسیار مناسبی دارد. ارزیابی و محاسبات آماری نشان داد که این بیماری در کلیه صفات زراعی و اجزاء عملکرد تاثیر محسوسی می گذارد و موجب خسارت می گردد. بر اساس محاسبات انجام شده میزان کاهش محصول در یک مزرعه 100 درصد آلوده 74.38 و در مزرعه ای با آلودگی 43.67 درصد برابر با 31.83 درصد بود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

تعدادی جدایه ویروس موزائیک رگه ای گندم در مناطق مختلف ایران از گندم یا گیاهان دیگر جمع آوری و پس از تشخیص سرولوژیکی ویروس، ترادف ناحیه ترجمه نشدنی (UTR) در انتهای 3 ژنوم آن تعیین گردید. برای اینکار آر. ان. ای. ویروس با mRNA capture kit جذب و cDNA با آغازگر (oligo dT) RCF1 تهیه شد. در واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با استفاده از جفت آغازگر اختصاصی WSM1/ WSM2 یک قطعه 251 نوکلئوتیدی در ناحیه 3 ژنوم تکثیر شد. قطعه تکثیر شده در پلاسمید pTZ57R/ T وارد و در باکتری E. coli DH5a همسانه سازی شد. پلاسمید همسانه سازی شده استخراج و ترادف قطعه وارد شده تعیین و با ترادف سایر جدایه های WSMV موجود در GenBank مربوط به اروپا، استرالیا، آمریکا و ترکیه با برنامه CLUSTAL همردیف سازی چند گانه (multiple alignment) شد و درخت فیلوژنتیکی ترسیم گردید. تشابه نوکلئوتیدی در برنامه MegAlign محاسبه گردید. براساس رابطه فیلوژنتیکی مشخص شد که کلیه سویه ها و جدایه های دنیا در چهار گروه قرار می گیرند. در این آنالیز جدایه های ایران در دو شاخته کاملا مجزا قرار گرفتند. جدایه های فلات مرکزی و جنوبی ایران یک گروه کاملا مستقل و جدایی در درخت فیلوژنتیکی تشکیل دادند و جدایه های ویروس از شمال غرب کشور همراه با استرین های اروپایی در گروه دیگری قرار گرفتند.براساس این آنالیز دو خط سیر تکاملی در ایران ویروس وجود دارد، یکی در شمال غرب کشور و دیگری در فلات مرکزی و جنوبی ایران. بر این اساس تمام جدایه های این ویروس جد مشترکی دارند و از منطقه هلال حاصلخیز سرچشمه گرفته اند و سپس به علت جدایی جغرافیایی در دو مسیر تکاملی واگرا شده اند. این نتایج می تواند در برنامه های یافتن ژنهای مقاوم و اصلاح گندم مفید باشد.

ویروس موزائیک اقلید گندم (Wheat Eqlid mosaic virus, WeqMV) در منطقه سرحد چهار دانگه اقلید (فارس) گسترش قابل توجهی دارد. علائم این ویروس روی گندم بصورت رگه ها و نوارهای طولی سبزرد، کاهش رشد، سبزردی و زردی گیاه می باشد. در بررسی دامنه میزبانی این ویروس در گلخانه از میان گیاهان جو، یولاف، چاودار، سورگوم، ذرت و تعدادی از گیاهان غیر زراعی خانواده گندمیان که با عصاره آلوده گندم بطور مکانیکی مایه زنی شده بودند تنها جو و چاودار علائم موزائیک نشان دادند. از گیاهان غیر زراعی با علائم موزائیک که از منطقه جمع آوری شده بودند، Setaria viridis، Seclae cereale، sterlis Borumus و Echinochloa در آزمون ELISA با آنتیسرم WeqMV واکنش مثبت نشان دادند. در مقایسه میزان حساسیت یازده رقم گندم نان، یک رقم گندم دو روم و گونه Triticum turgidum که با عصاره آلوده به WeqMV بطور مکانیکی مایه زنی شده بودند، همه گیاهان از نظر درصد آلودگی اختلاف معنی داری نشان دادند. رقم داراب و گونه T. turgidum بترتیب بیشترین و کمترین میزان آلودگی را داشتند. در بررسی غلظت ویروس در این گیاهان با آزمون ELISA بین ارقام تفاوت معنی داری وجود داشت. از این نظر ارقام مرودشت و امید بیشترین و کمترین مقدار جذب را در آزمون ELISA نشان دادند.بر اساس آزمایشهای انجام شده، انتقال ویروس توسط قارچ Polymyxa graminis و سایر عوامل خاکزاد، دوکنه اریوفید و چند نوع شته متداول مزارع غلات منتفی شد و تنها شته ریشه گندم (Forda marginata) توانست ویروس عامل بیماری را انتقال دهند. این اولین گزارش از انتقال یک پوتی ویروس در گندم توسط شته ریشه گندم می باشد.

وقوع آلودگی همزمان پدیده­ ای رایج در گونه­ های گیاهی است که می­ تواند منجر به تغییرات در آلودگی ویروس­ ها شود. در این مطالعه، پیشرفت بیماری در آلودگی­ های مخلوط و انفرادی ویروس موزائیک خیار و ویروس موزائیک زرد لوبیا توسط اندازه­ گیری گسترش علائم، شدت بیماری و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری در لوبیا و باقلا بررسی شد. آلودگی همزمان لوبیا به ویروس موزائیک خیار و ویروس موزائیک زرد لوبیا، شدت بیماری بالاتر میزبان را باعث شد، اما تفاوت معنی داری در باقلا مشاهده نشد. روش Abbottاثر هم افزایی در لوبیا بین ویروس موزائیک خیار و ویروس موزائیک زرد لوبیا نشان داد، در حالی که بر پایه پاسخ­ های رشدی میزبان، برهمکنش از نوع آنتاگونیست بود. در باقلا، روش Abbott و پاسخ­ های رشدی میزبان، برهمکنش ویروس ها را از نوع افزایشی نشان داد. به طور کلی، روش Abbott روشی مناسب برای تعیین نوع برهمکنش از نوع هم افزایی در این پاتوسیستم­ ها بود. متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

منابع مقاوم به ویروس موزاییک هندوانه (WMV) ، ویروس موزائیک زرد کدو (ZYWV) و دو جدایه محلی ویروس موزاییک خیار (CMV) به عنوان مخرب ترین ویروس بیماری زای طالبی و خربزه (Cucumis melo L.) در مزارع ایران، مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی مقاومت ژرم پلاسم طالبی و خربزه تحت فشار زیاد بیمار با مایه کوبی های طبیعی بوسیله شته محلی، مایه زنی مکانیکی در گلخانه و سپس ارزیابی مزرعه ای ارقام مقاوم و متحمل حاصل از طریق مایه کوبی های طبیعی و مکانیکی انجام گرفت. نتایج نشان داد که بیشتر ارقام طالبی و خربزه به هر دو شرایط آلودگی طبیعی ویروس های جالیز در مزرعه و آلودگی مکانیکی در گلخانه حساس بودند. با این وجود، رقم طالبی مکولالینا ورتبرود و ارقام خربزه سوسکی و بهرام آبادی نسبا به ZYMV مصون بودند. ارقام طالبی گالیکوم و خوراسگانی در برابر CMV و WMV در هر دو شرایط مزرعه و گلخانه مقاوم بودند به همین ترتیب ارقام تاشکندی و لطیفه - 1 مقاوم بودند. ارقام طالبی باغ کومه لنجان، اشترجان، لنجان، فیروزان، شهد شیراز و ارقام خربزه آردیان و لطیفه با توجه به صفات تیپ آلودگی و میزان کاهش عملکرد میوه متحمل شناخته شدند. بیماری زاییCMV#1 ،CMV#2  و ZYMV بطور معنی داری متفاوت بود، به نحوی که CMV#1 بیماری زاترین نوع با بالاترین شدت (3.59) بود. ارزیابی مجدد نتایج، ارقام مفاوم و متحمل از طریق آلودگی مضاعف بوته ها در مزرعه، شواهدی دال بر ارثی بودن منابع مقاومت یا تحمل موجود در ارزیابی های قبلی مزرعه ای و گلخانه ای ژرم پلاسم بود.

دو ویروس موزائیک کوتولگی ذرت (Maize dwarf mosaic virus, MDMV) و موزائیک جنوبی مرغ (Bermuda grass southern mosaic virus, BgSMV) به رغم تفاوت مشخص نود نوکلئوتیدی در ژن پروتئین پوششی، از لحاظ سرولوژیکی و مولکولی شباهت زیادی به هم دارند. در این تحقیق رابطه دگرپادی این دو ویروس مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی در قالب 5 تیمار در 5 تکرار (هر تکرار شامل یک گلدان با ده بوته) طراحی شد. تیمارها شامل مایه زنی مکانیکی هر یک از ویروس ها به گیاه پس از استقرار ویروس دیگر، مایه زنی توام و مایه زنی دو ویروس به طور جداگانه بودند. دو هفته بعد از مایه زنی، برای استخراج آر ان ای ویروس با استفاده از mRNA Capture Kit از تیمارها نمونه برداری شد. از آر ان ای ویروس به روش ترانویسی معکوس cDNA تهیه و با جفت آغازگرهای MD3F/MD1R و BgSMF90/BgSMR90b در آزمون PCR تکثیر شد. نتایج آزمون PCR نشان داد که مایه زنی هر کدام از دو ویروس از تکثیر ویروس دیگر جلوگیری می کند. بر اساس این آزمون و اطلاعات بیولوژیکی و مولکولی قبلی می توان نتیجه گرفت که دو ویروس با هم رابطه دگرپادی دارند و بنابراین ممکن است به رغم تفاوت های بیولوژیکی و مولکولی، رابطه بسیار نزدیک با هم داشته باشند و یا سویه های یک ویروس محسوب شوند. در این بررسی رابطه دگرپادی ویروس موزائیک ایرانی قیاق (Iranian Johnson grass mosaic virus, IJMV) با دو ویروس BgSMV و MDMV به عنوان شاهد نیز مطالعه شد که بین آنها هیچ رابطه دگرپادی دیده نشد.

بیماری موزائیک تره ایرانی در بسیاری از سبزی کاریهای فارس و بوشهر مشاهده شده است. علائم این بیماری به صورت موزائیک نواری و رگه ای در گیاهان آلوده نمایان است. از گیاهان مبتلا ویروسی جدا و موقتا به نام ویروس موزائیک تره ایرانی (Perian leek mosaic virus, PLMV) نامیده شد. به منظور بررسی ویروس، یک بوته مبتلا به گلخانه منتقل و به عنوان منبع ویروس و با استفاده از پلی اتیلین گلیکول 6000 (PEG 6000) ، بالشک سوکروز و بالاخره سانتریفوژ کردن در لوله های دارای شیب چگالی سورکوز - سولفات سزیوم خالص سازی گردید. آنتی سرم تهیه شده علیه PLMV، در آزمون های سرولوژیکی رسوب در قطرات ریز، نشت دو طرفه در ژل آگاروز، الیزا به روش مستقیم و غیر مستقیم و ایمونوالکترون میکروسکوپی مورد استفاده قرار گرفت. این ویروس به روس مایه زنی مکانیکی روی Chenopodium quinoa لکه موضعی و در پیاز خوراکی (Allium cepa) و تره ایرانی موزائیک سیستمیک ایجاد کرد. بر اساس آزمون های سرولوژیکی ، سیر (Allium Sativum) و پیاز خوراکی بعنوان دیگر میزبانان طبیعی ویروس شناسایی شدند. طول نرمال 30 پیکره ویروس در عصاره تره ایرانی آلوده، 724 نانومتر تعیین شد. با الکتروفورز آموده ویروس خالص شده به روش SDS-PAGE، وزن مولکولی پروتئین پوششی ویروس kDa 37.4 و با الکتروفورز RNA در ژل آگاروز، وزن مولکولی ژنوم 106×3.4 دالتون برآورد شد. PLMV با کنه Aceria(=Eriphyes)tulipae به تره ایرانی منتقل شد اما ویروس توسط شته های Aphis gossypii و A. craccivora انتقال نیافت. با وجود این، بر اساس اختلافات دامنه میزبانی گلخانه ای و طبیعی و خصوصیات فیزیکو شیمیایی PLMV با سایر ویروس های کنه زاد آلوده کننده جنس Allium، احتمال می رود این ویروس سویه جدیدی از ویروس های کنه زاد جنس Allium یا ویروس گزارش نشده ای از این گیاهان باشد.